Health Reform Advocate naghain ng petisyon sa SC vs constitutionality ng PhilHealth’s zero subsidy

Iniakyat na ng Health Reform Advocate at dating PhilHealth Independent Director Dr. Tony Leachon sa Korte Suprema ang petisyon para kwestyunin ang konstitusyonalidad ng unprecedented zero subsidy para sa PhilHealth sa 2025 General Appropriations Act (GAA). 

Naninindigan si Dr. Leachon na ang hindi pagsasama ng PhilHealth sa national budget ay direktang sumasalungat sa mga mandato na nakasaad sa mga umiiral na batas.

Ang Republic Act No. 10351 o ang Sin Tax Reform Act of 2012 ay naglalaan ng 80% ng natitirang balanse ng incremental revenue na nakuha mula sa pagpapatupad ng batas para sa universal health care sa ilalim ng National Health Insurance Program, habang ang Republic Act No. 11223, o kilala bilang Universal Health Care Act, ay nag-uutos na isama sa GAA ang premium subsidy para sa mga indirect contributor na ilalabas sa PhilHealth.

“Ang zero subsidy na ito ay magtatakda ng isang mapanganib na pamarisan na makakasira sa karapatan ng mga Pilipino sa kalusugan, at ang mandato para sa Estado na gawing accessible at inclusive at accessible ang pangangalagang pangkalusugan kahit ng mga dukha, na ginagarantiyahan ng hindi bababa sa Konstitusyon ng Pilipinas,” aniya.

Ibinukod ng Bicameral Conference Committee ang PhilHealth sa 2025 GAA, dahil sa napakalaking reserbang pondo nito, na iniulat na nagkakahalaga ng humigit-kumulang P 600 Bilyon, na binubuo ng surplus at reserbang pondo nito.

Sinabi ni Senate President Francis Escudero na ang zero subsidy ng PhilHealth ay dahil sa sarili nitong kabiguan at ang reserba ng PhilHealth ay nangangahulugan na hindi nito ginagampanan ang trabaho nito sa pagbibigay ng mga benepisyong pangkalusugan sa mga Pilipino.

Pinabulaanan ni Supreme Court Associate Justice Amy Lazaro-Javier sa oral arguments sa PhilHealth fund transfer noong Pebrero 4, 2025 ang nasabing claim na ayon dito, ang Commission on Audit (COA) Annual Audit Report ay nagpapakita na “bangkarote ang PhilHealth.” “Paulit-ulit na binibigyang-diin ng COA na sa mga liham nito sa PhilHealth…ang reserbang pondo ng PhilHealth ay higit, mas mababa kaysa sa actuarial fund nito, actuarial estimates.”

Itinuturing ni Dr. Leachon ang defunding bilang isang parusang hakbang upang turuan ang Philhealth sa ilalim ng pamumuno ni Emmanuel R. Ledesma, Jr., na pinalitan bilang PhilHealth President at CEO ni Dr. Edwin Mercado, Jr. noong Pebrero 4, 2025. 

Hinihimok ni Dr Leachon ang bagong CEO ng PhilHealth na itaguyod ang interes ng publiko. 

Si Dr. Tony Leachon ay nagsilbi bilang isang Independent Director na kumakatawan sa Monetary Board sa PhilHealth noong 2016-2019. Isinusulong niya na mas mahusay na pangangalagang pangkalusugan sa Pilipinas sa loob ng higit sa 35 taon na nag-lobby para sa pagpasa ng Sin Tax Reform Act noong 2012 at ang Universal Health Care Act noong 2019. 

Ang subsidy ng gobyerno na pinigil sa PhilHealth ay dapat sakupin ang premium na kontribusyon ng mga indirect contributor, o mga walang kapasidad na magbayad ng premium, PWDs, miyembro ng 4Ps, senior citizens, gayundin ang kanilang mga kwalipikadong dependents. Sa 2024 GAA, inilaan ng Kongreso ang kabuuang halaga na P 61,514,633,000 para sa PhilHealth. Ang halagang P40,283,404,000 ay inilaan para sa NHIP na gagamitin para sa mga premium ng health insurance ng mga hindi direktang nag-aambag; Ang P 21,170,000,000 ay inilaan para sa pagpapabuti ng pakete ng benepisyo sa ilalim ng Universal Health Care Law; at P61,229,000 ang inilaan para sa mga premium ng health insurance ng benepisyaryo.